Uyku Nasıl Oluşur? Kitap Okurken Neden Uykumuz Gelir? Kitap ve uyku ilişkisi nedir? Okuma önerileri… İlk olarak hayatımızın üçte birine denk gelen uykuyu ele alalım. Uyku nedir, nasıl oluşur, uykunun beynimizde nasıl bir etkisi var? Uyumazsak neler olur?
Uyku doğal döngüye uyum sağlamak için edindiğimiz bir beceridir. Gün doğumuyla beraber ışık yeryüzünü aydınlatır biz de hayata başlarız. Akşam saati geldiğinde karanlık oluşmaya başlar ve bir noktadan sonra zifiri karanlık hüküm sürer. Bunu zaman zaman sarsan ay ışığı ve yıldızların insanlara güven vermesi, huzur ve romantizm yaşatması ise manidardır. İnsan için hayat günümüzün aksine bin yıllar boyu genellikle görebildiği kadarıyla vardı. Karanlık: korku, av olma ve kaza geçirme riski taşıdığı için hareket halinde olmak akıllıca değildi. Gece mesaisine kalan avcı-toplayıcı bir insan hayal etmek kulağa pek mantıklı gelmiyor. Karanlık çöktüğü zaman ilk iş tehlikeden kaçmak, güvenli bir alana geçmek, yemek yemek, üremek ve uyumak şeklinde sürüp gitti.
Bizler 21. Yüzyılda; beynimizde salgılanan melotonin hormonun uykuyu düzenleyici etkiye sahip olduğunu, ışıksız ortamda artış ışıklı ortamda azalış gösterdiğini öğrendik. Uykusuz kalan bir kişinin fiziksel ve zihinsel problemler yaşayacağını, hatta ölebileceğini, uykunun beyin ve bedeni dinlendirdiğini de yakın zamanda öğrenebildik. Siz olaya nereden bakmak isterseniz uykuyu oradan anlamaya çalışın. Şimdi rotamız: Okumanın beyne etkisi.
Kitap Okumanın Beyne Etkisi
Kitap okumak deyince birçoğumuzun yüzü güler. Kimimizse pek aldırış etmez bu eyleme. Binlercesini okuyanda vardır hiç okumayan da. Okumayı bilmemek yada mazeretler okumama sebeplerindendir. Hayal kurmayı ve düşünmeyi sevmek, merak ve öğrenme çabası okuma nedenlerinden bazılarıdır. Burada yolumuz ayrılıyor. Kitap okuyanların sık sık yaşadığı uyku ile sonuçlanan tabloyu irdeliyoruz. Kitabın rutin bir davranış ve sabit göz hareketlerinden oluşması dikkatimizi çeken ilk etken. Peki, bunun etkisi ne olabilir? Sistematik göz hareketlerini temel alan EMDR terapi tekniğinin varlığı ve iyileştirici özelliği kitapla beyin arasındaki yararlı ilişkiyi üstü kapalı da olsa ortaya koymaktadır. Kitap okumak: Düşünme, eleştirme, hayal kurma, hatırlama, ilham vb. etkileri beynimizi uyararak bize yaşatır.
Yapılan deneysel çalışmalar düzenli kitap okumanın soyut düşünme ve dil gelişimini desteklediğini, Alzheimer riskini azalttığını ve stresi dengelediğini ortaya çıkardı. Bunun yanında enerji tüketimi ve yorgunluğu arttıran, günümüzü işgal eden aletlere kıyasla içindeki uyaran sayısı az olan metinler beynimiz tarafından durağan olarak algılanıp, sıkılmaya ve uyku meyline kaynaklık eder. Enerji tüketmeye devam eden beynimiz ise doğal olarak sürecin ortasında veya sonunda kaçınılmaz olarak yenilenme moduna geçer. Sonuç kaçınılmaz kitap ve uyku eşleşmesidir.
Peki, kitap okurken uyumamak mümkün değil midir? Hangi etkenler okuma sürecini verimsiz kılıyor, verimi ve okuma süresini arttıracak ne gibi önlemler alabiliriz?
Uyku Getiren Okuma Alışkanlıklarımız
Günün sonunda oluşan yorgunluk ve enerji azlığına ek kitapla iyice tükenen enerjinin yenilenmesi için dinlenmek gerektiğini idrak ettik. Şimdi, Gün içinde kitap kaçıncı önceliğiniz? Hangi işten önce veya sonra kitap okuyorsunuz? Düşünün… Yoksa siz de ”Bari biraz kitap okuyayım diyenlerden misiniz?” Şimdi uyku ve kitap eşleşmesine sebep olan etkenleri belirtelim:
*Yatarak-uzanarak okumak
*Gün sonunda yorgunken okumak
*Aydınlatmanın yetersiz olduğu ortamda okumak
*Rastgele veya araştırma yapmadan kitap seçmek
*Kelime kelime ayrıntıya düşerek yavaşlatıcı şekilde okumak
Kitap Okurken Uyumamak İçin Öneriler
Okuma kalitemizi etkileyen ve uyku sebebi olan yanlış alışkanlıkların bazılarını belirttik. Sadece kitapta göz gezdirip uykuya dalmak niyetindeyseniz tercih sizin. Biz çözüm üzerine beklentisi olanlara yönelik önerileri sıralayalım:
Uyku Getiren Yanlış Alışkanlıkları Ayıklayalım: Okuma Önerileri
1) Kitap okumak için bir sebebiniz olsun siz de tamamladığı noktayı hissedin.
2) Okuyacağınız kitapla ilgili bir ön araştırma yapın böylece zihinsel olarak hazır ve meraklı hale gelirsiniz.
3) Kitaplar konusunda bilgili dostlarınızın öneri ve yorumlarına kulak verin, ön bilgi alın.
4) Yorgunluğu gidermesi açısından çayınızı veya kahvenizi yudumladıktan sonra harekete geçin.
5) Çalışma masasına dik bir şekilde oturun.
6) Kendinize süre veya sayfa hedefi belirleyin.
7) Olası uykunun önüne geçmek için bazı satırları ara ara sesli okumak size ilave güç katacaktır.
8) 30 saniye nefesinizi tutarak okuyun böylece uyku açılır ve devam edebilirsiniz.
9) Bölüm sonlarında yada belirli aralıklarla nefeslenip ne anladığınızı gözden geçirin.
10) Önemli gördüğünüz noktaları işaretleyin yada kitabın sonunda ayrılmış olan sayfalara notlar alın.
*Uyuya kalmadan verimli ve uzun süre kitap okumak için 10 maddelik okuma önerileri ni uygulayabilirsiniz. Kitap okurken neden uykumuz gelir başlıklı tespit ve önerilerimiz bu problemi yaşayan ve çözmek için uğraşıp aşama kaydeden okurların önerileriyle oluşturulmuştur. Öneri ve eleştiriye açıktır.
