Tarihsel bir yolculuğa çıktığımızda değinmemiz gereken konulardan birisi de Otrar Olayı. Otrar Olayı kahramanları Moğollar ve Harzemşahlar. Tarihte yer almış bu olay Moğol Devleti ve Harzemşahlar devleti arasında geçmektedir.
Otrar Olayı Kahramanları: Moğollar ve Harzemşahlar
Moğollar, MS 13. Yüzyılda Orta Asya’da Cengiz Han’ın liderliğinde Türk ve Moğol boylarının birleşmiş bir imparatorluktur. İmparatorlukta ordu ön planda kalmıştır. Ordu önüne çıkan her şeyi yakıp yıkmışlardır. Bu yüzden Moğollara ait kültürel değerlerden fazla söz edemeyiz. Moğol İmparatorluğu tarihte yüz ölçümü en büyük devlet olma özelliğini taşımaktadır. Cengiz Han’ın ölümünden sonra imparatorluk oğulları ve torunları arasında 4 devlete ayrılmıştır. Bu devletler: Altın Ordu, İlhanlı, Çağatay ve Kubilay Hanlığı’dır.
Harzemşahlar, MS 11. Yüzyılda Orta Asya Harezm bölgesinde Kutbeddin Muhammed Harezmşah tarafından kurulan Türk – İslam devletidir. Bu devlet Anadolu Selçuklu Devleti tarafından Yassı Çemen savaşı ile 1230 yılında tarih sahnesinden silinmiştir. Bu savaştan önce devletin yıkılma noktasına geldiği olay ise konumuz Otrar Olayı.
Otrar Olayı Nasıl Gelişti?
Otrar Olayı ‘na konu olan devletlerden bahsetmiştik. Dönemin devlet yöneticilerine gelecek olursak; Moğollar’ın başında Cengiz Han, Harzemşahlar’ın başında ise Sultan Alaaddin Muhammed bulunmaktadır. Sultan Alaaddin Çin’i kontrol altına almak için istila hazırlıklarına başlamıştır. Ancak, Moğolların Çin’in fethetmesiyle bu planını askıya almıştır. Sultan Alaaddin ticari anlaşma için Moğollar ile iletişime geçmiştir. Cengiz Han’da ticari anlaşmanın ticareti kolaylaştıracağından bu teklifi kabul etmiştir. Cengiz Han bir ticaret kervanı hazırlatarak Harzemşahlar devletine yollamıştır.
Cengiz Han kervana yollar yollamasına ama bu kervandan Moğollar için bir olumsuz durum olmuştur. İta valisi İnalcık gelen kervanda casus olduğunu düşünerek kervanın mallarına el koyar ve kervandaki bazı kişileri idam ettirmiştir. Bu durum karşısında Cengiz Han Sultan Alaadin Muhammed’e elçiler göndererek zararın giderilmesini ve İta Valisi İnalcık’ın kellesini istemiştir. Bu teklifi kabul etmeyen Sultan Alaaddin Muhammed elçilerin saçlarını ve yüzlerini yaktırarak geri yollamıştır. Cengiz Han’da sen misin bunu yapan deyip Harzemşahlar üzerine devasa bir ordu yollamıştır.
Otrar Nerede? Otrar’da Ne Oldu?
Moğollar ve Harzemşahlar konumuzun adı geçtiği Otrar Vadisi’nde karşılaşırlar. Moğollar 5 aylık kuşatmanın ardından şehir ele geçirilmiş ve Vali İnalcık esir alınıp yüzüne gümüş dökülerek öldürülmüştür. Tarihte bu olaya Otrar Olayı denmiştir.
İstilacı bir orduya sahip olan Moğollar gaza gelip Harzemşahlar’ın merkezine kadar ilerleyip Buhara’yı ele geçirip 400 bin kişilik Harzemşahlar ordusunu yenilgiye uğratmıştır. Bu yenilgi sonrasında Harzemşahlar yıkılma sürecine girmiştir. Moğol istilasından kaçan Harzemşahlar Anadolu’ya kaçmıştır ve Anadolu Selçuklu Devleti ile yaptıkları Yassı Çemen Savaşı ile tarih sahnesinden silinmişlerdir. Otrar Olayı ile Anadolu’ya giden Harzemşahlar, bir bakıma Anadolu’nun Türkleşmesi gibi olumlu bir yönünden de bahsedebiliriz.
Otrar Olayı’nda Çıkarılabilecek Ders
Otrar Olayı, tarihin yüz ölçümü bakımından en büyük devleti Moğol İmparatorluğu’nun oluşmasına ortam hazırlamıştır. Türk-İslam Devleti Harzemşahlar yıkılma sürecine girmiştir. Moğolların istilacı yapısından dolayı birçok kültürel değer yok olmuştur.
Tarihte bu olayın ben de bıraktığı etki; kimsenin küçümsenmeyeceği, küçümsediğimiz kişiler bir gün gelir o kişiler bizi küçümsemekten beter edebilirler.
